,,OVER KUNST GESPROKEN" 
U houdt zeker van kunst, mijnheer, mevrouw, jongens en meisjes? Natuurlijk, zult u zeggen, wie houdt er niet van? Wij gaan naar de bioscoop, het toneel, de concertzaal, ik schilder zelf, mijnheer, heb een mooie stem, doe aan muziek, schrijf leuke verhalen, ben bij een ballet aangesloten, of -- om eventjes verder te gaan, -- ik ben expert op dat gebied, kunstverzamelaar, recensent, professor, artiest!? En nu zijn wij zo ver, u bent artiest, of noemt zocht artiest, misschien bent u een bekende ook; één -- die ,,arrivé"is en om zijn broodje niet meer hoeft te vechten, of wel? Gelukkig voor u, wij gunnen het u van harte, zoals wij het ook uw kunstbroeders toewensen, die minder met voorspoed gezegend zijn. Maar -- doet u nu ook heus aan kunst? Misschien een kinderlijke of naïeve vraag; u moet ons dit niet kwalijk nemen, wij hebben een zo diep respect en eerbied voor alles wat met DE kunst te maken heeft, dat wij gauw een beetje aarzelen, als u zich artiest of kunstenaar noemt! Maar u vindt dit toch niet erg, beste vriend of vriendin? Wij zijn allemaal een beetje sceptisch ten opzichte van e waarde van prestaties, waarvoor geniën als Leonardo da Vinci, Titiaan, Rafaël, Rembrandt, Bach, Beethoven, Mozart, Dante, Shakespeare, Goethe, alles hadden moeten inzetten, de laatste druppel bloed hadden moeten geven, om de wereld DE waarachtige kunst te kunnen schenken en daarmee ook de fundamenten hiervoor, wij bedoelen -- de voorbeelden en maatstaven voor alles, wat met kunst en meesterschap te maken heeft. En juist daarom gaat het ons nu. Wanneer mogen wij en kunnen wij over 't algemeen van kunst spreken? Van een kunstenaar? Zeker, het kunnen niet allen Rafaëls en Wagners zijn, een beetje verschil moet er wel bestaan, is het niet zo? 

Maar toch bestaan er zekere regels en normen, wetten zullen wij maar zeggen, welke bepalen, wanneer de kunst begint -- en wanneer zij ophoudt kunst te zijn, of helemaal geen kunst is. Wij denken namelijk, dat de mensen van deze tijd ietwat te gemakkelijk met deze bepalingen, deze wetten, omspringen, dat er kortweg alles onder het begrip kunst wordt gerangschikt, wat het amusement, het versieren der huiskamer en de nagedachtenis van rampen dient. Of het nu de film is, of het zeegezicht, dat in de slaapkamer hangt, of het monumentaal van een Zatkine of Epstein, men spreekt van en over kunst en beseft daarbij niet eens, dat deze ,,prestaties" met kunst prakties niet veel hebben uit te staan! Schrikt u niet, mevrouw, misschien is er kunstgevoel aanwezig, of was aanwezig bij het maken van het één of ander, maar -- kunst is nog heel iets anders, dan het kladderen met verf of klei, of een succesvol thriller in elkaar zetten!? Kunst is zoals wij het moeten zien, een diepgaande uiting van de scheppende krachten, van het scheppende vermogen van de mens. En -- waar komen deze krachten vandaan? En wanneer treden zij in werking, onder welke voorwaarde? Van wie ontving een Bach zijn inspiraties voor de Mattheus Passion, een Rembrandt voor zijn Nachtwacht, een Wagner voor zijn Parsival, een Goethe voor zijn Faust? En waarom is niet iedereen een Wagner of Mozart? Hoef je dan niet slechts een studie te volgen op een toneelschool of conservatorium en hard te werken, om straks deze groten te kunnen evenaren, of tenminste te benaderen? Of -- als je meer van het rhythme van deze tijd houdt -- om een groot bandleider te worden of een vermaarde filmster? Eenvoudig?

Neen, eenvoudig is het niet, helemaal niet! Maar -- omdat wij het net over de filmster hebben, luistert goed, jongens en meisjes, onder jullie zijn beslist weinig favorieten, die aanspraak kunnen maken kunstenaar te zijn; kunstenaar in de zin des woords, zoals wij het willen vooropstellen. ,,Fotogeniek" te zijn en een goede grappenmaker, maakt nog geen kunstenaar, dat kan uw schillenboer ook, als hij zijn zondags pakje aantrekt en een hele bruiloft bezig houdt! Dat kon tante Mien, als zij iets meer durf had gehad; en de ober van het Royal is net als Clark Gabel, tenminste het snorretje lijkt op hem. Wij konden zo doorgaan, een mooi stemgeluid maakt nog geen Kathleen Ferrier en met een paar behoorlijk geschilderde appeltjes ben je nog geen Rembrandt! Neen lady's en gentlemen, het kunstgevoel is niet te koop!!, dat weten wij nu toch zeker allemaal, ook het vermogen niet om te scheppen en ook het zuivere denken en voelen niet, dat er bij behoort. Hoort u het? Dit zijn eigenschappen, karaktertrekken, die bij een hoger gevoelsleven behoren en zonder die, geen kunstenaar een kunstenaar kan zijn of worden. Wie aan centjes denkt, beste vrienden, als hij scheppende is, mag en kan gerust zijn penceel of potlood neerleggen en dat is dan een heel grof geformuleerde voorwaarde, de anderen zijn subtieler, raken wetten, welke rechtstreeks met de ruimte, met Gods schepping te maken hebben en zonder die geen echte kunst kan worden verstoffelijkt. 

Als u ook een schilder bent, een ,,moderne impressionist", zoals zij, de recensenten, dan zeggen en u hoeft nog niet eens een Picasso te zijn, u weet het wel, die zich op het kubistisch futuristische geabonneerd heeft, vanwege het succes, -- dan probeert u eens een mooi lichaam te schilderen, zoals dit eens Van Dijck of Vermeer kon, probeert u het eens, kunstenaar en als je dan nog bij de steun opgeeft kunstschilder te zijn, dan ben je of inderdaad een begenadigd kunstenaar, of een bedrieger, voor je zelf en voor anderen. Een kind van vijf jaar schildert net zo als gij, misschien nog beter, omdat het voor het scheppen makkelijker open staat, dan gij die alleen zich zelf ziet en zoekt. En zo zijn er duizenden, honderdduizenden, die het op zolders, in cafés en in de grote salons over kunst hebben, die met vliegende dassen en fluwelen broeken rondlopen, of, als zij geslaagd zijn, het zwarte colbertje met de gestreepte broek verkozen hebben. Kunstenaars! Ja wel! Laat u maar liever de mooie piano in rust, hij zal u iets kunnen vertellen over klanken, die u nooit en nimmer had kunnen opwekken en die u niet eens zult kunnen begrijpen. Als Mozart nog langer had geleefd, had hij misschien nog vijftig symfonieën geschreven! En waarom is er niet één onder u allen, die deze taak had kunnen overnemen? U zult het toch zeker graag willen doen, maar u kunt het niet!! Daarvoor is het éénzijn nodig met krachten, die kosmisch diep zijn, maar welke u niet lusten, kunstenaar, omdat er geen greintje respect en begrip van het wezen der waarachtige kunst in u leeft. Hard? Wij zijn niet hard, wij willen alleen eerlijk zijn en duidelijk!

Wij beminnen de kunst en de genieën, die haar dienden en zelfs al bent u geen genie, als uw werk voor schoonheid en harmonie open staat en u het volmaakte daarbij zoekt, de Goddelijke afstemming van het leven, dan bent u al onze vriend en geven wij u graag de bloemen van ons hart. Begrijp ons goed, kunstenaar, wij dienen uw gezag beter door het vasthouden van eisen en maatstaven op een hoog niveau, dan dat wij prestaties, onder het mom van kunst goed praten, die geen prestaties zijn, maar alleen de normen voor de kunst gaan verlagen. Omdat het wezen der kunst Goddelijk is, dus door de ruimte bezield, is het ook harmonisch en volmaakt! Daarvoor heeft Michel Angelo gestreden en een Beethoven en daarvoor beleefde Bach zijn Golgotha, ook in de ruimte, als u het weten wilt! De mens wil niet denken, ook u niet, die aan kunst doet, anders ging ge uw eigen doeken verscheuren en bij een huisschilder voor het broodje werken en misschien -- wij zeggen misschien -- wordt na dit hoofdbuigen iets in u wakker, wat uw eigen verf tot nu toe tegen hield en kun je straks een bezieling beleven, die van het appeltje een universum maakt, maar, ook dan ben je er lang nog niet, beste vriend, dat wonder moet eerst u bezit, uw innerlijk bezit worden en dat te bereiken, valt niet mee, daar begint namelijk de Goddelijke Wijsbegeerte!? 
B.v. Baden.


counter free
Google Analytics Alternative